ده نكته درباره خلاصهنويسي :
1ـ به طور آگاهانه تصميم بگيريد تا ميزان اطلاعاتي را كه ميبايد يادبگيريد كاهش دهيد. به خصوص وقتي با كتابهاي درسي سر و كارداريد، هدف شما بايد بيرون آوردن نكات مهم كتاب باشد كه درآينده بتوانيد از آنها به جاي متن كتاب استفاده كنيد.
2ـ طوري برنامهريزي كنيد كه بتدريج بتوانيد از خلاصهنويسيهاي خودبه جاي مطالب و منابع اصلي استفاده كنيد. خواندن يك خلاصهنسبت به خواندن چندين صفحه از متن اصلي زمان بسيار كمتريلازم دارد؛ با اين وجود حجم فعاليت ذهني شما براي نوشتن خلاصهبه همان نسبت بزرگتر است. خلاصهها را طوري بنويسيد كه تمامنكات و مفاهيم اصلي را كه انتظار ميرود فراگيريد، دربرگيرند.
3ـ با نگاهي به يك صفحه از يادداشتهاي خود (يا يك صفحه از يككتاب) سه نكته مهم بيابيد. ببينيد كدام سه نكته در آن صفحه مهمتراز بقيهي نكات هستند. به اين معنا كه كداميك ممكن است از شماخواسته شود. يا روزي به كار آيد. اين سه نكته را در حد امكان ـ دريك عبارت يا يك جمله و به طور خلاصه بنويسيد.
4ـ خلاصهها را به صورت نمودار تنظيم كنيد. به طور مثال در حالي كهكتاب ميخوانيد و يادداشتهاي خود را مرور ميكنيد، يك بيضي دروسط يك كارت يا كاغذ رسم كنيد. داخل بيضي موضوع يا يكسؤال بنويسيد. سپس خطهايي از بيضي منشعب كنيد و فقط يك يادو كلمه در انتهاي هر خط بنويسيد به طوري كه يادآور جنبهها ومسايل مهم مربوط به موضوع باشند.
5 ـ با استفاده از چنين نموداري يا با تهيه فهرستي از نكات مربوط بهموضوع، مطالب را به ترتيب تقدّم و تأخّر در آوريد. بررسي كنيدكه اولين نكته مهم كدام است و دومين و غيره. يك خلاصه خوببايد فقط نكات مهم را در برگيرد ـ خلاص شدن از شر نكات كماهميّت، قدم مفيدي در راه تهيه يك خلاصه مؤثر است.
6ـ خلاصههاي قابل حمل تهيه كنيد. تا امكان استفاده از آنها در همه جاوجود داشته باشد. استفاده از يك كتابچهي جيبي يكي از راههاست.پيشنهاد ديگر استفاده از كارتهاي فهرستي است. خلاصهها را به طورمشخص و مرتب فهرست كنيد به طوري كه به راحتي بتوانيد يكخلاصهي خاص را پيدا كنيد.
7ـ تمرين كنيد تا بتوانيد از خلاصههاي خود استفاده كرده، برخيجزئيات خوب مربوط به موضوع را دوباره بسازيد. متن خود را بامتن اصلي مقايسه كنيد و ببينيد چه مطلبي را از قلم انداختهايد. سپسچند كلمه ديگر به خلاصه خود اضافه كنيد تا مطمئن شويد دفعه بعدقادر خواهيد بود تمامي مطلب را مانند متن اصلي به خاطر آوريد.
8 ـ خلاصهي خود را با خلاصه ديگران مقايسه كنيد. طبيعتاً همهآنهامتفاوت خواهند بود. اگر خلاصهها را رويهم بگذاريد خلاصهكاملي خواهيد ساخت. سعي كنيد ببينيد خلاصهي چه كسي از همهبهتر است و از وي راههاي خلاصهنويسي را ياد بگيريد. هر تعداد ازراههايي را كه ميتوانيد به كار بنديد، به كار بسته، ببينيد كدام راهبهتر است.
9ـ هنگامي كه مقاله يا گزارش خود را با يك خلاصه خاتمه ميدهيد بهخاطر داشته باشيد كه اين خلاصه آخرين مطلبي است كه بوسيلهاستاد شما خوانده ميشود. شايد لحظهاي قبل از تصميمگيري راجعبه نمره كار شما. بنابراين خيلي مراقب اين چنين خلاصههايي باشيد واز لحاظ كيفي آنها را غني كنيد.
10ـ وقتي خلاصهاي از مقالات يا گزارشها تهيه ميكنيد. مطمئن شويدكه خلاصه شما مربوط ميشود به عنوان مطلب يا سؤالي كه با آنخلاصه راشروع كرديد. ازتكرار اصلمطالب از قسمت اصلي نوشتهخود اجتناب كنيد. فقط نتيجهگيريهاي خيلي مهم را تكرار كنيد.